SCAMPER TEKNİĞİ
Hayal gücü bilgiden daha önemlidir. Çünkü bilgi sınırlıyken hayal gücü tüm dünyayı sarmalar.
ALBERT EINSTEIN
SCAMPER, önceden belirlenmiş teknikleri kullanarak yapılan eğlenceli bir “beyin fırtınası” biçimidir. Yedi adımdan oluşur. İsmini de bu adımların baş harflerinin yan yana getirilmesinden alır. SCAMPER ile seçilen nesne değiştirilir, geliştirilir, bölümlerine ayrılır veya başka objelerle ile birleştirilir. Birbirinden farklı özgün fikirlerin gelişmesi için öğrencilere, yönlendirici nitelikte sorular sorulur. Bu sorularla çocukların, standart zihinsel kalıpların dışına çıkmaları ve özgün fikirler geliştirmeleri hedeflenir.
S: Substitude (Yer değiştirme)
C: Combine (Birleştirme)
A: Adapt (Uyarlama)
M: Modify, Minify, Magnify (Değiştirme, küçültme, büyütme)
P: Put to other uses ( Başka amaçlarla kullanma)
E: Eliminate (Yok etme, çıkarma)
R: Reverse, Rearrange (Tersine çevirme ya da yeniden düzenleme)
Bu nesne farklı olarak hangi malzeme ya da malzemelerden üretilebilirdi? (Yer Değiştirme)
Bu nesneyi şununla birleştirirsek ne gibi bir fonksiyon farklılığı oluşur? ( Birleştirme )
Bu nesneyi ne yaparak birbirinden farklı ürünler elde edebiliriz? (Uyarlama)
Bu nesne çok daha hafif ve çok daha hızlı olsaydı nasıl çalışırdı? (Değiştirme, Küçültme, Büyütme)
Bu sorunu çözmek için bu nesne başka hangi biçimlerde kullanılabilirdi? (Farklı Amaçlarla Kullanma)
Bu nesnenin çıkarabileceğimiz parçaları var mı? (Yok Etme, Çıkarma)
Bu nesnenin tasarımını sen yapsaydın ne tür değişiklikler yapardın? (Tersine Çevirme, Yeniden Düzenleme)
Okulöncesi Eğitim ‘in amaçlarından birinin de çocukların yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmek olduğunu özellikle göz önünde bulundurmamız gerekmektedir. Hayal kurma, farklı düşünme, orijinallik ve sezgi yaratıcı düşünmenin en önemli unsurlarındandır. Çocuklar SCAMPER Tekniği ile bu aşamaların hepsini kullanarak var olan durumdan yeni bir ürün ortaya koyabilmektedirler.
SCAMPER yönlendirilmiş beyin fırtınası tekniğidir. Bundan dolayı uygulamalar sırasında çocukların söyledikleri her fikir değerlendirilmekte ve farklı düşünmeleri için cesaretlendirilmektedir.
SCAMPER ‘in özelliği, tek bir nesne üzerinde ve daha önceden belirlenmiş adımları takip ederek, o nesne hakkında beyin fırtınası yapılmasıdır. Ancak bu beyin fırtınası, klasik beyin fırtınası tekniğinin aksine belirli basamaklar izlenerek gerçekleştirilmektedir. SCAMPER ile seçilen nesne değiştirilir, geliştirilir, parçalara ayrılır ya da başka nesneler ile birleştirilmektedir. Farklı fikirlerin ortaya çıkabilmesi için çocuklara sorular yöneltilmekte ve bu sorular, öğrencilerin düşünmedikleri ya da düşünemedikleri yönleri de düşünmelerini, yaratıcılıklarını ve düşünme becerilerini geliştirmelerine olanak sağmaktadır.
SCAMPER yöntemi, uygulayıcının isteğine ve uygulanacak olan grubun motivasyon düzeyine bağlı olarak, işbirlikçi öğrenme yöntemini yanı sıra diğer etkin öğrenme ile birlikte sınıfta çok rahat uygulanabilmektedir. SCAMPER çalışmalarında ürün geliştirme çalışması bittikten sonra isteğe bağlı olarak çocukların hayal ettikleri ürünleri ya da ürün üzerindeki değişikliklerin resimlerini çizmeleri de istenebilir.
SCAMPER’in amacının yeni ürünler keşfetmek değil, öğrencilerin yaratıcılıklarını geliştirmek olduğudur. Uygulama aşamasında çocukların çalışma sürecine katılımı daha çok önemsenmekte, üründen çok çalışma sürecine vurgu yapılmaktadır. Bazı aşamalarda sorular, öğrenciler tarafından anlaşılmayabilir, bu durumlarda sorunun şekli anlama zarar vermeden değiştirilebilir. Uygulayıcı, tekniğin bütün aşamalarını önceden planlayarak ve her gün bir aşamayı uygulayacak şekilde işe başlayabilir. SCAMPER tekniğinin 7 aşamasının hepsinin aynı nesne üzerinde uygulanması önemli noktalardan biridir. Eğitimci uygulamanın bütün aşamalarında her bir çocuğun verdiği her cevap kayıt altına alınmakta ve ilerleyen zaman diliminde çocuğun gelişimi gözlemlemesi daha kolay ve sağlıklı olacaktadır.
Okul öncesinde, SCAMPER’i uygulamaya başlamadan önce öğrencileri bu tekniğe hazırlamak amacıyla, yaratıcı ve açık uçlu sorular sorulur. Bu tarz sorulara şöyle örnekler gösterebiliriz:
Sen bir hayvan olsaydın ne olmak isterdin?
Eğer bütün meyveler sarı renkte olsaydı ne olurdu?
Ayakkabın çok ağır olsaydı nasıl olurdu?
Evinizin hangi odasının (bölümünün) olmamasını isterdin? Neden?
SCAMPER tekniği ilk başta nesne üzerinde, daha sonra ise benzer sorular sorularak öykü, masal ya da şiir üzerinde de çok rahatlıkla uygulanabilir.
Unutmamalıyız ki biz yetişkinler ve eğitimciler izin verir ve uygun bir ortam yaratırsak, her çocuğun yaratıcılığı ve farklı düşünme becerisi gelişir.